Manastir Vavedenje i tajanstveni sarkofazi

U Ikonićima, jugozapadnom zaseoku Slavkovice pod Rajcem, na potesu Crkvine nalaze se ostaci manastira sa crkvom s kraja XIII ili iz prvih decenija XIV veka i nekropole od stotinak grobova neobične konstrukcije, malo poznate u Srbiji. Ono što je posebno privuklo pažnju istraživača bila su dva monumentalna kamena sarkofaga (i treći devastiran) za koje Dimitrije Madas u knjizi „Slavkovica“ tvrdi da pripadaju despotu Đurađu Brankoviću, njegovoj ženi Irini, poznatoj kao Prokleta Jerina i njihovom sinu despotu Lazaru Brankoviću. Za to, međutim, osim odlične argumentacije nema ni jednog materijalnog dokaza, pa njegovo mišljenje ostaje bez podrške stručne javnosti, koja ga smatra smelom pretpostavkom. Dragocen je nalaz kameje-ikonice sa likom sv. Nikole i krstom, koja se danas čuva u Narodnom muzeju u Beogradu.

Objekat je 1982. godine pod imenom Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice upisan u Centralni registar nepokretnih kulturnih dobara Republike Srbije i smešten u kategoriju spomenika kulture od velikog značaja. Spomenik se danas nalazi u nadležnosti Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo.

Hram Sv. Jovana Krstitelja sa nekropolom u Dićima

Jedna od najvećih nekropola sa ostacima crkve s kraja 13. veka nalazi se u selu Dići, pored same Ibarske magistrale. Na lokalitetu „Manastirina“ (Manastirsko), na kome se nalazi današnje groblje sela Dići, 1991. godine otkriveni su temelji srednjovekovne crkve sa velikom nekropolom. Arheološka istraživanja koja su tom prilikom započeta, preuzeo je Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Valjeva. Reč je o jednoj od najvećih nekropola na području Srbije iz 14. veka, koja obuhvata preko 180 nadgrobnih ploča neobičnog oblika iz 14. i 15. veka. Na osnovu natpisa sa ktitorske nadgrobne ploče u hramu, zna se da je manastir sagradio vlastelin Vlgdrag, iz perioda vladavine Kralja Stefana Uroša II Milutina.

Hram sv. Jovana Krstitelja zaštićen je kao nepokretno kulturno dobro (NKD), ostaci srednjovekovne crkve i groblja Dići – spomenik kulture (SK 965). Od 2013. godine započet je ciklus radova na rekonstrukciji ovog arheološkog lokaliteta. U toku je izgradnja glavnog broda crkve i oltarskog dela, a u planu su i druge aktivnosti koje imaju za cilj očuvanje ovog dragocenog spomenika kulture.